Nguyên nhân cây thủy sinh bị chết, cách khắc phục và phòng ngừa

Cây thủy sinh mang đến vẻ đẹp độc đáo cho bể cá và không gian sống của bạn. Tuy nhiên, nhiều người chơi thủy sinh thường gặp phải vấn đề cây bị chết, gây tiếc nuối và mất đi vẻ đẹp của bể cá. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc về nguyên nhân cây thủy sinh bị chết và hướng dẫn bạn cách xử lý để giúp bạn bảo vệ và chăm sóc tốt cho bể cá của mình.

Nguyên nhân cây thủy sinh bị chết

Tầm quan trọng của cây thủy sinh trong bể thủy sinh

Tăng tính thẩm mỹ cho bể thủy sinh

• Cây thủy sinh mang đến vẻ đẹp tự nhiên, sinh động cho bể thủy sinh, tạo điểm nhấn và thu hút sự chú ý của người nhìn.
• Với nhiều hình dạng, màu sắc và kích thước khác nhau, cây thủy sinh giúp tạo nên những bố cục độc đáo, đa dạng cho bể thủy sinh.
• Cây thủy sinh góp phần tạo nên một môi trường sống dưới nước gần gũi với thiên nhiên, giúp giảm căng thẳng và mang lại cảm giác thư thái cho người ngắm nhìn.

Cải thiện chất lượng nước trong bể

• Cây thủy sinh thực hiện quang hợp, hấp thụ CO2 và thải ra oxy, giúp cân bằng hệ sinh thái trong bể và cung cấp oxy cho cá và các sinh vật khác.
• Cây thủy sinh giúp lọc nước, loại bỏ các chất độc hại như amoniac, nitrat và nitrit, đồng thời hấp thụ các cặn bẩn và rong tảo.
• Hệ thống rễ của cây thủy sinh giúp ổn định nền đáy bể, ngăn ngừa tình trạng xói mòn và hỗ trợ sự phát triển của vi sinh vật có lợi.

Cung cấp nơi ẩn náu cho cá

• Cây thủy sinh tạo ra những tán lá rậm rạp, cung cấp nơi ẩn náu an toàn cho cá, giúp chúng giảm stress và phát triển khỏe mạnh.
• Cây thủy sinh cũng là nơi sinh sản cho các loài tép, ốc và các sinh vật nhỏ khác, góp phần đa dạng hóa hệ sinh thái trong bể.

Tạo môi trường sống tự nhiên cho cá

• Cây thủy sinh giúp mô phỏng môi trường sống tự nhiên của cá, giúp chúng cảm thấy thoải mái và ít bị stress hơn.
• Một số loài cá còn sử dụng cây thủy sinh làm thức ăn hoặc nơi để đẻ trứng.

Giảm thiểu chi phí bảo dưỡng bể

• Cây thủy sinh giúp lọc nước và hạn chế sự phát triển của rong tảo, từ đó giảm thiểu nhu cầu sử dụng hóa chất xử lý nước và các biện pháp vệ sinh bể thủ công.
• Hệ thống rễ của cây thủy sinh giúp ổn định nền đáy bể, ngăn ngừa tình trạng xói mòn và giảm thiểu sự cần thiết phải thay thế nền thường xuyên.

Các nguyên nhân phổ biến khiến cây thủy sinh bị chết và cách khắc phục

Chất lượng nước không tốt

Chất lượng nước không tốt

Nước bẩn, có nhiều cặn bẩn

• Nước bẩn chứa nhiều vi khuẩn, nấm bệnh và các chất độc hại có thể gây hại cho cây thủy sinh.
• Cặn bẩn trong nước có thể bám vào lá cây, che ánh sáng và ngăn cản quá trình quang hợp của cây.
• Lượng cặn bẩn quá nhiều trong nước cũng có thể làm tắc nghẽn hệ thống lọc, khiến nước không được lưu thông tốt và ảnh hưởng đến sức khỏe của cây.

Độ pH, độ cứng, hàm lượng amoniac, nitrat cao

• Mỗi loại cây thủy sinh đều có yêu cầu về độ pH, độ cứng, hàm lượng amoniac và nitrat khác nhau. Nếu các chỉ số này trong nước không phù hợp với nhu cầu của cây, cây sẽ bị còi cọc, chậm phát triển và có thể chết.
• Độ pH quá cao hoặc quá thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây.
• Độ cứng cao có thể khiến lá cây bị giòn và dễ gãy.
• Hàm lượng amoniac và nitrat cao là dấu hiệu của nước ô nhiễm, có thể gây ngộ độc cho cây.

Thiếu oxy

• Cây thủy sinh cần oxy để hô hấp và quang hợp. Nếu lượng oxy trong nước không đủ, cây sẽ bị ngạt thở và chết.
• Thiếu oxy trong nước có thể do nhiều nguyên nhân như: mật độ cá dày, hệ thống lọc không hoạt động hiệu quả, nhiệt độ nước cao, v.v.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị ảnh hưởng bởi chất lượng nước không tốt

• Lá cây chuyển màu vàng, nâu hoặc đen.
• Lá cây bị rách nát, tan rã.
• Rễ cây bị thối rữa.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.

Cách khắc phục

• Thay nước thường xuyên cho bể thủy sinh.
• Sử dụng bộ lọc chất lượng tốt để loại bỏ cặn bẩn và các chất độc hại trong nước.
• Kiểm tra và điều chỉnh các chỉ số hóa học của nước (pH, độ cứng, amoniac, nitrat) cho phù hợp với nhu cầu của cây thủy sinh.
• Bổ sung oxy cho bể thủy sinh bằng máy sục khí hoặc hệ thống lọc oxy.

Thiếu ánh sáng

Cây không nhận đủ ánh sáng để quang hợp

• Cây được đặt ở vị trí thiếu ánh sáng: Nếu cây được đặt ở vị trí không nhận đủ ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng đèn nhân tạo, cây sẽ không thể quang hợp đủ để duy trì sự sống.
• Bể thủy sinh được che phủ quá nhiều: Việc che phủ bể thủy sinh quá nhiều có thể khiến ánh sáng không thể lọt vào bên trong, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây.
• Nước trong bể quá đục: Nước đục có thể làm giảm khả năng truyền sáng, khiến cây không nhận đủ ánh sáng để quang hợp.

Loại ánh sáng không phù hợp với nhu cầu của cây

• Mỗi loại cây thủy sinh có nhu cầu về ánh sáng khác nhau: Một số loại cây cần nhiều ánh sáng, trong khi một số loại khác chỉ cần ít ánh sáng. Nếu bạn sử dụng loại đèn không phù hợp với nhu cầu của cây, cây sẽ không thể phát triển tốt.
• Ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu: Ánh sáng quá mạnh có thể làm cháy lá cây, trong khi ánh sáng quá yếu sẽ khiến cây không thể quang hợp đủ.
• Màu sắc của ánh sáng không phù hợp: Một số loại cây thủy sinh cần ánh sáng có dải quang phổ nhất định để phát triển tốt. Nếu bạn sử dụng loại đèn có màu sắc không phù hợp, cây sẽ không thể hấp thụ được ánh sáng một cách hiệu quả.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị thiếu ánh sáng

• Lá cây chuyển màu xanh nhạt hoặc vàng.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.
• Cây thủy sinh dễ bị rụng lá.
• Cây thủy sinh dễ bị rong tảo bám.

Cách khắc phục

• Đặt cây ở vị trí có đủ ánh sáng: Nên đặt cây ở vị trí có thể nhận được ánh sáng mặt trời ít nhất 6-8 tiếng mỗi ngày. Nếu không có đủ ánh sáng mặt trời, bạn cần sử dụng thêm đèn nhân tạo để bổ sung ánh sáng cho cây.
• Chọn loại đèn phù hợp: Nên chọn loại đèn có công suất, màu sắc và dải quang phổ phù hợp với nhu cầu của cây thủy sinh.
• Cắt tỉa cây thủy sinh: Cắt tỉa những cành lá già, cành lá yếu ớt để giúp cây tập trung dinh dưỡng cho những cành lá khỏe mạnh.
• Loại bỏ rong tảo: Rong tảo có thể cạnh tranh ánh sáng với cây thủy sinh, vì vậy cần thường xuyên loại bỏ rong tảo ra khỏi bể.

Thiếu dinh dưỡng

Thiếu dinh dưỡng

Cây không có đủ dinh dưỡng để phát triển

• Nhu cầu dinh dưỡng của cây cao: Một số loại cây thủy sinh có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn so với các loại cây khác. Nếu bạn không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây, cây sẽ bị thiếu hụt và không thể phát triển tốt.
• Mật độ cây dày: Khi mật độ cây trong bể quá dày, lượng dinh dưỡng có sẵn sẽ bị chia nhỏ cho nhiều cây, khiến mỗi cây không nhận đủ dinh dưỡng để phát triển.
• Cây bị cạnh tranh dinh dưỡng: Một số loại rong tảo và vi khuẩn có thể cạnh tranh dinh dưỡng với cây thủy sinh, khiến cây bị thiếu hụt.

Nền và nước trong bể không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây

• Nền mới hoặc nền trơ: Nền mới hoặc nền trơ thường chứa ít dinh dưỡng, không đủ để cung cấp cho cây phát triển.
• Nền cũ: Nền cũ có thể bị cạn kiệt dinh dưỡng sau một thời gian sử dụng.
• Nước trong bể không được bổ sung dinh dưỡng: Nếu bạn không bổ sung dinh dưỡng cho nước trong bể, lượng dinh dưỡng sẽ dần cạn kiệt theo thời gian, khiến cây bị thiếu hụt.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị thiếu dinh dưỡng

• Lá cây chuyển màu vàng, nâu hoặc đỏ.
• Lá cây bị nhỏ, còi cọc.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.
• Rễ cây yếu ớt, ngắn ngủn.
• Cây thủy sinh dễ bị bệnh tật.

Cách khắc phục

• Bổ sung dinh dưỡng cho cây: Bạn có thể bổ sung dinh dưỡng cho cây bằng cách bón phân, sử dụng viên nén dinh dưỡng hoặc thả tép cảnh vào bể.
• Sử dụng nền giàu dinh dưỡng: Nên sử dụng nền giàu dinh dưỡng hoặc bổ sung dinh dưỡng cho nền trước khi trồng cây.
• Thay nước định kỳ: Thay nước định kỳ sẽ giúp bổ sung dinh dưỡng cho nước trong bể.
• Kiểm soát mật độ cây trong bể: Tránh trồng quá nhiều cây trong bể để đảm bảo mỗi cây đều có đủ dinh dưỡng để phát triển.
• Loại bỏ rong tảo và vi khuẩn: Rong tảo và vi khuẩn có thể cạnh tranh dinh dưỡng với cây, vì vậy cần thường xuyên loại bỏ chúng ra khỏi bể.

Thiếu CO2

Cây không có đủ CO2 để quang hợp

• Lượng CO2 trong nước thấp: Lượng CO2 hòa tan trong nước tự nhiên thường không đủ để đáp ứng nhu cầu của cây thủy sinh, đặc biệt là những cây phát triển nhanh hoặc cần nhiều CO2 để quang hợp.
• Mật độ cây dày: Khi mật độ cây trong bể quá dày, lượng CO2 có sẵn sẽ bị chia nhỏ cho nhiều cây, khiến mỗi cây không nhận đủ CO2 để quang hợp.
• Cây bị cạnh tranh CO2: Một số loại vi khuẩn có thể cạnh tranh CO2 với cây thủy sinh, khiến cây bị thiếu hụt.

Hệ thống cung cấp CO2 không hoạt động hiệu quả

• Sử dụng hệ thống cung cấp CO2 không phù hợp: Hệ thống cung cấp CO2 không phù hợp với kích thước bể hoặc nhu cầu của cây sẽ không cung cấp đủ CO2 cho cây.
• Hệ thống cung cấp CO2 bị hỏng hoặc hoạt động không ổn định: Hệ thống cung cấp CO2 bị hỏng hoặc hoạt động không ổn định sẽ khiến lượng CO2 cung cấp cho cây không đều đặn, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị thiếu CO2

• Lá cây chuyển màu xanh nhạt hoặc vàng.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.
• Lá cây bị nhỏ, mép lá cong lại.
• Rễ cây yếu ớt, ngắn ngủn.
• Cây thủy sinh dễ bị rong tảo bám.

Cách khắc phục

• Bổ sung CO2 cho bể thủy sinh: Bạn có thể bổ sung CO2 cho bể thủy sinh bằng cách sử dụng bình CO2, bộ khuếch tán CO2 hoặc hệ thống DIY.
• Sử dụng hệ thống cung cấp CO2 phù hợp: Nên chọn hệ thống cung cấp CO2 phù hợp với kích thước bể và nhu cầu của cây.
• Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống cung cấp CO2 thường xuyên: Hệ thống cung cấp CO2 cần được kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo hoạt động hiệu quả.
• Theo dõi lượng CO2 trong nước: Nên sử dụng bộ test CO2 để theo dõi lượng CO2 trong nước và điều chỉnh lượng CO2 cung cấp cho phù hợp.

Bị rong bám

Bị rong bám

Rong bám cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với cây thủy sinh

• Rong tảo phát triển nhanh: Rong tảo có khả năng phát triển nhanh hơn nhiều so với cây thủy sinh. Do đó, chúng có thể dễ dàng cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với cây thủy sinh, khiến cây thủy sinh bị yếu ớt và còi cọc.
• Rong tảo sử dụng nhiều dinh dưỡng: Rong tảo sử dụng nhiều dinh dưỡng hơn so với cây thủy sinh. Do đó, chúng có thể nhanh chóng làm cạn kiệt dinh dưỡng trong nước, khiến cây thủy sinh không có đủ dinh dưỡng để phát triển.
• Rong tảo che chắn ánh sáng: Rong tảo có thể che chắn ánh sáng mặt trời và ánh sáng đèn, khiến cây thủy sinh không nhận đủ ánh sáng để quang hợp.

Rong bám làm giảm thẩm mỹ của bể thủy sinh

• Rong tảo bám vào các vật thể trong bể: Rong tảo có thể bám vào các vật thể trong bể như đá, lũa, cây thủy sinh và thành bể, khiến bể trông mất thẩm mỹ.
• Rong tảo làm nước trong bể đục: Rong tảo có thể làm nước trong bể đục, khiến bể trông bẩn thỉu và mất đi vẻ đẹp tự nhiên.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị rong bám

• Lá cây bị rong tảo bám phủ.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.
• Bể thủy sinh trông mất thẩm mỹ.
• Nước trong bể đục.

Cách khắc phục

Ngăn ngừa rong tảo phát triển

• Cung cấp đầy đủ ánh sáng cho cây thủy sinh.
• Bổ sung CO2 cho cây thủy sinh.
• Bổ sung dinh dưỡng cho cây thủy sinh một cách cân bằng.
• Thay nước định kỳ cho bể thủy sinh.
• Loại bỏ cặn bẩn và thức ăn thừa trong bể thường xuyên.
• Sử dụng các vi sinh vật có lợi để tiêu diệt rong tảo.

Loại bỏ rong tảo đã phát triển

• Loại bỏ rong tảo bằng tay.
• Sử dụng các biện pháp hóa học để tiêu diệt rong tảo (nên sử dụng các biện pháp hóa học một cách thận trọng vì có thể gây hại cho cá và các sinh vật khác trong bể).
• Sử dụng các loài cá ăn rong để tiêu diệt rong tảo.

Bệnh tật

Môi trường sống không phù hợp

• Chất lượng nước kém: Nước bẩn, có nhiều cặn bẩn hoặc có các chỉ số hóa học không phù hợp (pH, độ cứng, amoniac, nitrat cao) có thể tạo điều kiện cho nấm, vi khuẩn, ký sinh trùng phát triển và tấn công cây thủy sinh.
• Thiếu ánh sáng: Cây thủy sinh cần đủ ánh sáng để quang hợp và tăng cường sức đề kháng. Nếu cây không nhận đủ ánh sáng, cây sẽ dễ bị suy yếu và mắc bệnh.
• Thiếu dinh dưỡng: Cây thủy sinh cần đầy đủ dinh dưỡng để phát triển khỏe mạnh. Nếu cây thiếu dinh dưỡng, cây sẽ dễ bị suy yếu và mắc bệnh.
• Mật độ cây dày: Mật độ cây quá dày trong bể có thể khiến nước trong bể lưu thông kém, tạo điều kiện cho nấm, vi khuẩn, ký sinh trùng phát triển.

Lây lan từ các nguồn bên ngoài

• Cây thủy sinh mới mua: Cây thủy sinh mới mua có thể mang theo mầm bệnh từ nơi bán.
• Cá, tép cảnh bị bệnh: Cá, tép cảnh bị bệnh có thể lây lan mầm bệnh sang cây thủy sinh.
• Dụng cụ chăm sóc bể thủy sinh bị bẩn: Dụng cụ chăm sóc bể thủy sinh bị bẩn có thể chứa mầm bệnh và lây lan sang cây thủy sinh khi sử dụng.

Biểu hiện của cây thủy sinh khi bị bệnh

• Lá cây bị đốm, thối rữa hoặc nát.
• Rễ cây bị thối.
• Cây thủy sinh phát triển chậm chạp, còi cọc.
• Cây thủy sinh dễ bị rụng lá.

Cách khắc phòng và điều trị bệnh cho cây thủy sinh

Phòng ngừa

• Duy trì chất lượng nước tốt: Thay nước thường xuyên, sử dụng bộ lọc chất lượng tốt, kiểm tra và điều chỉnh các chỉ số hóa học của nước (pH, độ cứng, amoniac, nitrat) cho phù hợp với nhu cầu của cây thủy sinh.
• Cung cấp đủ ánh sáng cho cây thủy sinh.
• Bổ sung dinh dưỡng cho cây thủy sinh một cách cân bằng.
• Tránh trồng cây quá dày trong bể.
• Mua cây thủy sinh từ các cửa hàng uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh và không mang mầm bệnh.
• Kiểm tra cá, tép cảnh thường xuyên và điều trị kịp thời nếu phát hiện cá, tép cảnh bị bệnh.
• Vệ sinh dụng cụ chăm sóc bể thủy sinh thường xuyên.

Điều trị

• Sử dụng các loại thuốc trị nấm, vi khuẩn, ký sinh trùng phù hợp với loại bệnh.
• Loại bỏ những cành, lá bị bệnh khỏi cây.
• Cải thiện chất lượng nước trong bể.

Phòng ngừa cây thủy sinh bị chết trong tương lai

Phòng ngừa cây thủy sinh bị chết trong tương lai

Lựa chọn cây thủy sinh phù hợp với điều kiện môi trường của bể

• Kích thước bể: Nên chọn cây có kích thước phù hợp với kích thước bể. Tránh trồng cây quá to trong bể nhỏ hoặc cây quá nhỏ trong bể to.
• Ánh sáng: Cần xác định mức độ ánh sáng trong bể để chọn cây có nhu cầu ánh sáng phù hợp. Ví dụ, một số cây cần nhiều ánh sáng, trong khi một số cây khác chỉ cần ít ánh sáng.
• Nhiệt độ: Cần chọn cây có thể chịu được nhiệt độ nước trong bể.
• Độ pH: Cần chọn cây có thể chịu được độ pH của nước trong bể.
• Chất dinh dưỡng: Cần chọn cây có nhu cầu dinh dưỡng phù hợp với khả năng cung cấp dinh dưỡng của bể.

Thiết lập hệ thống lọc và cung cấp CO2 hiệu quả

• Hệ thống lọc: Hệ thống lọc có vai trò quan trọng trong việc loại bỏ cặn bẩn, thức ăn thừa và các chất độc hại trong nước, giúp duy trì chất lượng nước tốt cho cây thủy sinh phát triển. Nên chọn hệ thống lọc phù hợp với kích thước bể và mật độ cây.
• Cung cấp CO2: CO2 là yếu tố cần thiết cho quá trình quang hợp của cây thủy sinh. Nên sử dụng hệ thống cung cấp CO2 phù hợp với kích thước bể và nhu cầu của cây.

Bón phân và thay nước định kỳ

• Bón phân: Cây thủy sinh cần dinh dưỡng để phát triển. Nên bón phân định kỳ cho cây theo hướng dẫn sử dụng.
• Thay nước: Thay nước định kỳ giúp loại bỏ cặn bẩn, thức ăn thừa và các chất độc hại trong nước, đồng thời bổ sung các khoáng chất cần thiết cho cây. Nên thay 20-30% nước trong bể mỗi tuần.

Theo dõi chất lượng nước thường xuyên

• Kiểm tra các chỉ số hóa học của nước: Nên kiểm tra các chỉ số hóa học của nước như pH, độ cứng, amoniac, nitrat thường xuyên để đảm bảo chúng nằm trong phạm vi phù hợp cho cây thủy sinh phát triển.
• Quan sát màu sắc và độ trong của nước: Nước trong bể thủy sinh nên có màu trong và không có mùi hôi. Nếu nước trong bể có màu đục hoặc có mùi hôi, cần tìm nguyên nhân và khắc phục kịp thời.

Phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề về bệnh tật và rong bám

• Bệnh tật: Cần theo dõi cây thủy sinh thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh tật như lá bị đốm, thối rễ, nát lá. Khi phát hiện cây bị bệnh, cần tìm nguyên nhân và sử dụng các biện pháp điều trị phù hợp.
• Rong bám: Rong tảo có thể cạnh tranh ánh sáng, dinh dưỡng và CO2 với cây thủy sinh, đồng thời làm mất thẩm mỹ của bể. Cần thường xuyên loại bỏ rong tảo ra khỏi bể bằng tay hoặc sử dụng các biện pháp hóa học hoặc sinh học.

Trồng cây thủy sinh là một thú vui tao nhã và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để cây thủy sinh phát triển khỏe mạnh và đẹp mắt, bạn cần cung cấp cho chúng môi trường sống phù hợp và chăm sóc chúng một cách cẩn thận. Hy vọng những thông tin hữu ích về cây thủy sinh và chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có thêm kiến thức về cách trồng cây thủy sinh và chăm sóc cây phát triển khỏe mạnh.

Tham khảo thêm một số bài viết liên quan khác có thể bạn quan tâm:

Nguyên nhân ráy thủy sinh bị rữa vàng, cách phòng ngừa, chữa trị

Nguyên nhân cây thủy sinh bị đốm đen, cách xử lý và phòng ngừa